Bitarap döwletimiziň durmuş-ykdysady güýji halkymyzyň ruhy galkynyşy we abadançylygy, jemgyýetimiziň sagdynlygy, nesillerimiziň beden we ruhy taýdan sazlaşykly ösüşi bilen berk baglydyr. Şu nukdaýnazardan ýurdumyz boýunça durmuşa geçirilýän «Saglyk» Döwlet maksatnamasy we beýleki ugurdaş maksatnamalar eziz Watanymyzyň ilatynyň saglygyny ählitaraplaýyn goramaga, saglygy goraýyş ulgamyna innowasion tehnologiýalaryň yzygiderli ornaşdyrylmagyna ýardam edýär.

Döwrebap dünýäniň öňdebaryjy tejribelerini ulanmak arkaly jemgyýetde sagdyn durmuş ýörelgelerini ykrar etmek babatda hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda üstünlikli amala aşyrylýan «Saglyk» Döwlet maksatnamasynyň ähmiýeti uludyr. Bu maksatnamada bellenilen wezipeleri durmuşa geçirmegiň çäklerinde saglygy goraýyş we durmuş hyzmatlary ulgamynyň işgärleriniň bitirýän hyzmatlary diňe bir ýurdumyzyň çäginde däl, eýsem dünýä döwletleri tarapyndan giň goldawa eýe bolýar .

Gahryman Arkadagymyzyň ýola goýan beýik işlerini mynasyp dowam etdirýän Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň taýsyz tagallalary bilen halkymyzyň saglygy we abadançylygy ugrunda nusgalyk işler amala aşyrylýar. Ýurdumyzda maşgala lukmançylygyna geçilmegi bilen, keselleriň öňüni almaga, olary başlangyç döwründe ýüze çykaryp, raýatlaryň saglygyny dikeltmäge, sagdyn durmuş ýörelgelerini wagyz etmäge aýratyn ähmiýet berilýär. Saglygy goraýyş ulgamynyň ilkinji basgançagynda alnyp barylýan işleriň netijeliligini ýokarlandyrmak, maşgala lukmançylygyny has kämil derejä çykarmak üçin döwlet tarapyndan ähli şertler we mümkinçilikler döredildi.

Telemedisina, saglyk hyzmatlaryny bermekde we kesel bejergisini amala aşyrmakda sanly tehnologiýalaryň ulanylmagy bilen täze bir eýýamyň gapysyny açýar. Bu ugurda bar bolan ösüşler we telemedisinanyň döredýän mümkinçilikleri saglyk ulgamyny düýpli özgertmäge mümkinçilik berýär.

Telemedisina ilkinji gezek XX asyryň ikinji ýarymynda, telekommunikasiýalaryň ösmegi bilen peýda boldy. Ilkibaşda diňe uzakdaky keselhanalaryň we lukmançylyk merkezleriniň arasynda maglumat alyş-çalşyş etmek üçin ulanylan bu tehnologiýa, häzirki wagtda internetiň ýaýramagy bilen global derejede ulanylyp bilýän ulgama öwrüldi. COVID-19 pandemiýasy bolsa telemedisinanyň ulanylyşyny has-da tizleşdirdi.

Telemedisina hassalara öz öýleriniň rahatlygyndan lukmançylyk hyzmatlaryna girmäge mümkinçilik bermek bilen adaty saglygy goraýyşy üýtgedýär. Uzakdan maslahatlaşmalar we wirtual saparlar bilen hassalar lukmana ýüz tutmak ýa-da köp adamly garaşylýan otaglarda uzak wagtlap garaşmak zerurlygy ýok. Telemedisina hassalar we saglygy goraýyş işgärleri üçin amatly, çeýe çözgüdi üpjün edýär, bu has çalt diagnoz goýmaga we bejergä has çalt girmäge mümkinçilik berýär.

Näsaglar üçin wideo ýa-da telefon jaňy arkaly saglygy goraýyş hünärmeni bilen maslahatlaşmak ukyby amatlylygy ep-esli ýokarlandyrýar. Bu üýtgeşiklik, şeýle hem hereket meselesi, iş tertibi köp bolan adamlar ýa-da uzak ýerlerde ýaşaýanlar üçin has peýdaly bolan saglygy goraýyş hyzmatlaryna girmek üçin zerur wagty we güýji azaltmak arkaly hassalaryň umumy tejribesini ýokarlandyrýar.

Telemedisinanyň iň täsirli peýdalaryndan biri, ýeterlik däl we oba ýerlerinde saglygy goraýyş boşlugyny aradan aýyrmak ukybydyr. Köp sebitlerde saglygy goraýyş işgärleriniň ýetmezçiligi ýa-da hassalaryň iň ýakyn hassahana barmak üçin gitmeli aralygy sebäpli ýöriteleşdirilen lukmançylyk kömegine elýeterlilik çäklidir. Telemedisina hassalary lukmançylyk hünärmenleri bilen sanly platformalar arkaly, hatda iň uzak ýerlerde-de birleşdirip, bu päsgelçilikleri ýeňilleşdirýär.

Telemedisina kömegi bilen oba ýerlerindäki hassalar uzak aralyga syýahat etmegiň zerurlygy bolmazdan, wagt we pul tygşytlamak bilen maslahat, yzygiderli ideg we dowamly bejergini alyp bilerler. Mundan başga-da, ýerli saglygy goraýyş işgärlerine gündelik işlerini ýeňilleşdirmäge kömek edýär, adaty saglyk aladalaryna wirtual ideg hödürlemek bilen, adatdan daşary ýagdaýlara ünsi jemlemäge mümkinçilik berýär.

Telemedisinanyň ýene bir möhüm bölegi, hassanyň saglyk ýagdaýyny hakyky wagtda yzarlamak üçin sanly gurallary ulanmagy öz içine alýan uzakdan gözegçilik etmekdir. Süýji keseli, gipertoniýa ýa-da ýürek keseli ýaly hroniki ýagdaýlary bolan hassalaryň möhüm alamatlaryny we dermanlaryň kabul edilişini uzakdan gözegçilik etmäge mümkinçilik berýär. Bu bolsa saglygy goraýyş işgärlerine emele gelýän kynçylyklary ir ýüze çykarmaga kömek edýär, näsagyň saglyk ýagdaýynyň beterleşmezinden ozal gatyşmaga mümkinçilik döredýär.

Şeýlelikde, ýurdumyzda sagdyn durmuş bilen bagly geçirilýän çäreler Garaşsyz, Bitarap Türkmenistanyň sagdyn durmuş ýörelgelerine, sagdynlygyň hem-de parahatçylygyň, döredijiligiň we ösüşiň täze belentliklerine tarap ynamly öňe barýan türkmen halkynyň agzybirliginiň we jebisliginiň aýrylmaz bölegi hökmünde halkara sport hereketiniň taglymlaryna ygrarlydygyny ýene bir gezek aýdyň görkezýär.

Goý, halkyny bagtly geljege alyp barýan türkmen halkynyň Milli Lideriniň hem-de Arkadagly Gahryman Prezidentimiziň janlary sag, ömürleri uzak bolsun! Halk üçin, Watan üçin, eşretli döwür üçin yhlas siňdirip, durmuşa geçirýän tutumly işleri mundan beýläk hem rowaç alsyn!

Sähragül GURBANOWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Lukmançylyk fizikasy we informatikasy kafedrasynyň mugallymy.