Mukaddes türkmen topragy täsin tebigy gözellikleri bilen dünýäniň alymlarynyň hem jahankeşdeleriniň ünsüni hemişe özüne çekýär. Ol ilkinji nobatda täsin tebigatly ajaýyp Garagum sährasy, onuň özboluşly ösümlik dünýäsi bilen aýrylmaz baglanyşyklydyr. Garagum sährasy türkmen kalbynyň aýrylmaz bir bölegidir. Bu sährada asyl durkunda saklanyp galan tebigatyň gadymy hem-de üýtgewsiz keşbi halk ýaşaýşynyň tebigy etnografiýasyny öwrenmekde we oňa akyl ýetirmekde juda möhümdir. Ýurdumyzyň umumy meýdanynyň üçden bir bölegine golaýyny, ýagny 350 müň inedördül metr töweregini tutýan Garagum sähramyz özüniň tebigy aýratynlygy bilen tapawutlanýar. Ol günortada Köpetdagyň dag etekleriniň, Garabiliň we Bathyzyň, demirgazykda Horezm golunyň, gündogarda Amyderýa jülgesiniň we günbatarda Gündogar Uzboýuň hanasynyň arasynda ýerleşýär.

Garagum sährasynda ýaşan ata-babalarymyz hemişe tebigata paýhasly garamak bilen, ondan öz ýaşaýyş-durmuşy üçin iň bir zerur zatlary almagy başarypdyrlar. Ylaýta-da, olar özleriniň saglygyny hut Garagumuň tebigaty, ösümlik dünýäsiniň üsti bilen aýawly gorap saklapdyrlar. Mysal üçin, dana pederlerimiz tikenli göýüli, keýigoty ýaly içki beden agzalaryny, daşky bedeni kesellerden gorap saklamakda iň bir ýörgünli ulanylýan ösümlikleri melhem ot hökmünde peýdalanypdyrlar. Gahryman Arkadagymyzyň “Türkmenistan - Beýik Ýüpek ýolunyň ýüregi” atly kitabynda: “Garagum sährasy durşy bilen keramat, bu künjege zyýarata gelmek we ata-babalarymyzy penalan mukaddes sähramyza tagzym etmek parz işdir” diýip bellemegi hem bu sähranyň mukaddesliginden habar berýär. Dogrudan-da, aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän ümmülmez Garagum sährasy - durşy bilen keramat, gaýtalanmaýan gözellik.

Garagum sährasy diňe bir örülerde ýylboýy mal bakmak ýa-da ekerançylyk üçin bereketli ýer bolman, eýsem, gazylyp alynýan dürli baýlyklara, esasan hem, nebitdir gaza baýdyr. Şol sanda, ýerasty känleriň beýleki mineral serişdeleri hem bar, hususan-da, tebigy kükürde baýlygy bilen tapawutlanýar. Merkezi Garagumda “Altyn asyr” Türkmen kölüniň döredilmegi diňe bir ýurdumyzyň däl, eýsem, tutuş sebitiň ekologiýa ýagdaýynyň gowulandyrylmagyna ýardam edýär. Ajaýyp ekoulgamy bolan Garagum sährasyna aýawly çemeleşmek, türkmen tebigatynyň netijeli we ylmy esasda peýdalanylmagyny üpjün etmek Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň amala aşyrýan ekologiýa syýasatynyň möhüm ugurlarynyň biridir.

Garagum sährasynyň içinden geçýän uzynlygy müň kilometrden gowrak Garagum derýasynyň ugrunda barha giňeýän bossanlyklar peýda bolýar. Garagum sährasynyň tebigatyny goramak, ony Bütindünýä mirasynyň sanawyna goşmak wezipesi Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň gymmatly maslahatlarynyň, tabşyryklarynyň, asylly ýörelgeleriniň möhüm bölegidir. Garagum sähramyzyň ürgün çägeligi, esasan hem, senagatyň aýrylmaz bölegi bolan aýna önümlerini taýýarlamakda çig mal hökmünde ulanylýan kwars çägeligi, baý haýwanat dünýäsi, ösümlik dünýäsi ýurdumyzyň hem-de daşary ýurtly bilermenleriň alymlary tarapyndan giňden öwrenilýär.

Garagum sähramyz, onuň täsin ösümlik dünýäsi milletimiziň gymmatly mirasydyr, baýlygydyr, buýsanjydyr. Bu gymmatly baýlygy gorap saklamak, rejeli peýdalanmak, Garagumuň täsin gözelligini asyl durkunda geljekki nesillere miras galdyrmak biziň - şu günki nesilleriň watançylyk borjudyr.

Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýylynda peder ýoluny dowam etdirýän hormatly Prezidentimiziň ýurdumyzda döwrebap we kämil ekologiýa abadançylygyny kemala getirmekde we ösdürmekde alyp barýan işleri ýaş nesillerde ata-babalarymyz tarapyndan müňýyllyklaryň dowamynda goralyp gelnen täsin tebigatymyzyň ajaýyp gözelligini gorap saklamaga bolan ýokary jogapkärçilik duýgularyny terbiýelemäge mümkinçilik berýär. Bu ugurda taýsyz tagallalary edýän Gahryman Arkadagymyzyň hem-de Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň jany sag, ömri uzak, tutumly işleri elmydama rowaç bolsun!

Jemal ÇARYÝEWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň Diller kafedrasynyň mugallymy.