Gadymdan gelýän mäş ekini barada
14-04-23
Türkmenleriň gadymy aş-höreginiň biri bolsa mäşdir. Dünýä derejesinde mäşe bolan islegiň ýyl-ýyldan artmagy bilen, ony ösdürip ýetişdirýän daýhanlara ykdysady taýdan bähbitli hem girdejili boldy.
Mäş bir ýyllyk ösümlik bolup, ol diňe dünýäde ygal-ýagnyň az möçberde düşýän, has yssy ýurtlarynda ýetişdirilýär. Ol öz ekilen ýerini azot bilen baýlaşdyrýar, anyk aýdylanda, her gektarda 150-250 kilogram köpeldip, ýeri mes edýän ekinleriň biri hasaplanylýar. Mäş yssy howany hem-de az möçberde suwy talap edýär. Ösdürilip ýetişdirilende, ekilýän ýeriniň topragyna baglylykda, iki ýa-da üç gezek suwarmak ýeterlik. Şeýle hem tohumyna görä, 75-100 güne çenli möhletde ýetişýän oba hojalyk ekinleriniň biridir. Görnüşine hemem ekiliş usulyna baglylykda, bir gektara 15-20 kilogram tohum sepilýär.
Bu ekine ýöriteleşen ýurtlar bolan Awstraliýa, Mýanma ýaly ýerlerde 1 gektardan ortaça 2-2,5 tonna hasyl alynýar, biziň ýurdumyzda bolsa, 1-1,3 tonna möçberinde çykym-hasyl berýär. Türkmenistanyň howa şertleri mäşi ýetişdirmek üçin juda amatly. Birinjiden-ä, bugdaý orlandan soňra ekilip, güýzki bugdaý ekilişine çenli aralyk ekin hökmünde biziň yssy howa şertlerimizde ýetişdirip bolýanlygy, ikinjiden, az maýa goýum talap edýändigi, ýagny 1 gektara bary-ýogy 15-20 kilogram tohumyň ýeterlik bolýanlygy, üçünjiden, ýurdumyzda bar bolan tehniki enjamlar bilen ekiş işlerini gysga wagtda geçirip bolýanlygy, dördünjiden, mäş ekininiň suwy az möçberde talap edýänligi, mäşiň ekilen ýerini gurplandyrýandygy, bäşinjiden, bugdaýdan soň ekin dolanyşygynda ulanyp bolýanlygy, bugdaýdan boşan ekin meýdanlarynda tomsuň yssy günlerinde döräp biljek şorlaşmanyň öňüni alýanlygy, altynjydan, mäşiň samanynyň juda ýokumlylygy, onuň iri hem ownuk şahly mallara ot-iým bolup hyzmat edýänligi, ýedinjiden, dünýä bazarynda mäşiň ýokary bahadan satyn alynýanlygy hemem tekjedäki ömrüniň uzaklygy sebäpli, ony dünýäniň islendik künjegine eksport edip bolýanlygy.
Mäş — türkmen topragynyň gadymy ekini. Diýmek, ekene bähbitlidir, iýene ýaramlydyr, galan-gaçany guşa, mal-gara iýmlikdir.
Taýýarlan Öwez REJEPOW,
Türkmen oba hojalyk institutynyň mugallymy.
MÖHÜM ÇÄRELERIŇ MERKEZI
Hazaryň türkmen kenary «Awaza» milli syýahatçylyk zolagy — bu diňe bir dynç alyş ýeri bolman, eýsem häzirki zaman halkara syýahatçylyk merkezidir. Türkmenistanyň Prezidentiniň taýsyz tagallalary netijesinde Awazada geçirilýän halkara forumlar we maslahatlar diňe bir syýahatçylygy däl, eýsem sagdyn durmuş ýörelgelerini giňden wagyz etmekde hem uly ähmiýete eýedigini bellemelidiris.
AWAZA FORUMY HALKARA HYZMATDAŞLYGA ÝOL AÇÝAR
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe her bir ugurda öňegidişlikler öz beýanyny tapýar. Türkmenistan döwletimiz adamzadyň parahatçylyk we ynsanperwer ýörelgeleriniň has-da baýlaşdyrylýan, sagdyn-durmuş ýörelgeleriniň giňden ornaşdyrylýan ýurdudyr. Häzirki ajaýyp döwürde hormatly Prezidentimiziň parasatly baştutanlygynda ýurdumyz beýik ösüşlere beslenýär. Halkymyz abadan, bagtyýar durmuşda ýaşaýar.
Türkmenistanyň we Russiýanyň DIM-leriniň ýolbaşçylary 2025-2026-njy ýyllar üçin hyzmatdaşlyk Maksatnamasyna gol çekdiler
Türkmenistanyň daşary işler ministri Raşid Meredow we Russiýanyň daşary işler ministri Sergeý Lawrow iki ýurduň daşary syýasat edaralarynyň arasynda 2025-2026-njy ýyllar üçin hyzmatdaşlyk Maksatnamasyna gol çekdiler. Gol çekmek dabarasy Aşgabat şäherinde geçirildi.
Medeniýet hepdeligi — 2025: üçünji gün
Medeniýet we sungat işgärleriniň hem-de Magtymguly Pyragynyň şygryýet gününe gabatlanyp geçirilýän Medeniýet hepdeliginiň dürli çärelere beslenen üçünji güni ýurdumyzyň baý medeni mirasynyň we parahatçylyk söýüjilikli syýasatynyň arasyndaky çuňňur arabaglanyşygy nobatdaky gezek aýdyň görkezdi.
Deňze çykalga — dünýä çykalga
«Awaza» milli syýahatçylyk zolagynda BMG-niň Deňze çykalgasy bolmadyk ösüp barýan ýurtlar boýunça III maslahatyny we ugurdaş çäreleri guramaçylykly hem-de ýokary derejede geçirmek maksady bilen hormatly Prezidentimiziň 4-nji iýulda sanly ulgam arkaly geçirilen Ministrler Kabinetiniň mejlisinde Karara gol çekmegi we bu iri forumyň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmek barada tabşyryklary bermegi bu halkara forumyň ýokary derejede geçiriljekdigine şaýatlyk edýär.
HORMATLY PREZIDENTIMIZ SERDAR BERDIMUHAMEDOW:
– Häzirki döwürde Garaşsyz Türkmenistan öz ösüşiniň täze tapgyryna gadam basdy. Bu döwür «Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy» diýlip atlandyryldy. Ösüşiň şu täze döwründe biz öz öňümizde has belent maksatlary goýduk.